Czy wiedzałes ze:
- w języku gruzińskim nie ma rodzajów ani męskiego ani żeńskiego, ani nijakiego nie ma także dużych i małych liter
- każdej jednej wymawianej głosce odpowiada jedna litera, czyli nie ma dwóch połączonych liter tak jak w języku polskim: SZ, CZ, CI, SI, RZ, lub inne.
- niektóre spółgłoski są bardzo trudno do prawidłowego wymówienia i nie są spotykane w innych językach. Na przykład ყ (K’ – gardłowy), წ (C’ ostrzejsza niż zwykła litera – c),, ჭ (CZ’ mocniejsza niż zwykła – cz)
- jedno słowo języka gruzińskiego może oznaczyć jeden, dwa, trzy lub cztery podmioty w swojej strukturze. Na przykład słowo DAGELODEBI (დაგელოდები) – będę na ciebie czekał.
გამარჯობა! Gamardżoba!
To jest język Gruziński, jedyny w swoim rodzaju bo to ani semicki, ani indoeuropejski, ani turkijski. Razem z trzema mniejszymi językami (megrelskim, swańskim, lazyjskim) tworzy własną rodzinę językową – języki Kartwelskie, którymi posługuje się około 5 mln osób.
Język gruziński ma aż 3 dość zróżnicowane pisma. Stworzenie pierwszego alfabetu przypisuje się gruzińskiemu królowi Parnawazowi, który panował w III wieku p.n.e. Stworzony podobno przez niego alfabet nosi nazwę Asomtawruli („majuskuła”) i już nie jest używany we współczesnej Gruzji, zobaczyć te pisma można tylko na zabytkach historycznych, na przykład w Mcchecie na fasadę klasztoru Dżwari i w Dawid Garedżi.
MASZ MOŻLIWOŚĆ ZWIEDZIĆ Z NAMI WYMIENONE W TYM TEKSCIE MIEJSCA, KTÓRE SĄ OZNACZONE GWIAZDKĄ ☆
Od IX wieku w języku gruzińskim wprowadzono drugi alfabet Nuschuri lub inaczej zwanym Chucuri („koscielny“). Wprowadzenie tego typu pisma należy wiązać z tłumaczeniem i transliteracją świętych ksiąg. To IX-wieczne pismo do dziś jest używane tylko w kościele gruzińskim.
Nowoczesny alfabet
Nasz nowoczesny alfabet to Mchedruli którego nazwa tłumaczy się jako “rycerski”. Nowoczesny mam na myśli że Gruzini dzisiaj posługują się tym alfabetem ale te pisma też jest dość stare i datuje się na XI wiek. Alfabet Gruziński składa się z 33 liter, z tych 5 samogłosek i 28 spółgłosek. Zapis biegł od strony lewej do prawej tak jak polski.
UWAGA! W Gruzji lubią torturować obcokrajowców!
W języku gruzińskim występują spółgłoski ejektywne, często zwane bezdźwięczne spółgłoski, przy artykulacji których powietrze wyrzucane jest przez gwałtowne uniesienie zamkniętej krtani, a nie poprzez wydech.
Spróbuj prawidłowo powiedzieć: BAK’AK’I CK’ALSZI K’IK’INEBS (ბაყაყი წყალში ყიყინებს – żaba kumka w wodzie). Ten łamaniec językowy jest ulubioną zabawą Gruzinów i Gruzinek i myślę że specjalne wymyślone aby obcokrajowcy cierpieli. :)
W Gruzji często wyzywają turystów do powtarzania tych słów których oczywiście nikt nie może prawidłowe powiedzieć jeśli po raz pierwszy ma do czynienia z tą dziwną głoską K’ (ყ). Więc to jest powód do uśmiechu.
Pierwsza książka
Mówiąc o jeżyka należy powiedzieć że pierwsza książka w języku gruzińskim powstała jeszcze w V wieku. “Męczeństwo świętej Szuszanik” zawiera treści hagiograficzne i opowiada o ormiankę, która nie zmieniła chrześcijańskiej religii na mazdaizmu i została umęczona przez męża. Smutna historia.
Najważniejsza książka Gruzji
A mój ulubiony autor to XII wieczny poeta Szota Rustaweli. Jego epos „Rycerz w Tygrysiej skórze” jest najważniejszą książką historii literatury gruzińskiej i skarbem literatury światowej. Autor średniowiecznego eposu często jest zwanym gruzińskim Szekspirem lub Homerem a książka jest przetłumaczona w wielu innych językach, między innymi polskim. Na temat Szoty Rustawelego będzie oddzielny artykuł, więc na razie wróćmy do tematu języka!
Przedstawię wam kilka słów których trudno tłumaczyć w innych językach:
- Szemomechardża (შემომეხარჯა) – tak się zdarzyło że przypadkowo spędziłem coś (pieniądze), choć nie miałam takiej intencji. Raczej osoba mówiąca oczekuję twojej wyrozumiałości.
- Genacwale (გენაცვალე) – w nowoczesnym języku używa się jako zwrot “moj drogi” lub “moja droga” ale sama historia i etymologia tego słowa jest dość heroiczne: jestem gotowy oddać życie dla ciebie i wziąć twoją chorobę na siebie, abyś tylko ty był zdrowy i cały.
- Mazeg (მაზეგ) – po pojutrze, czyli trzeci dzień od teraz.
- Tawkudmogledżili (თავქუდმოგლეჯილი) – ten przymiotnik oznacza osobę który bardzo się spieszy zdążyć na coś (pociąg na przykład) i zdaję sobie sprawy że może nie zdążyć.
Mam nadzieję że ten artykuł chociaż trochę ci przekonał, jak unikalni jest język Gruziński. Własne pisma, własna rodzina językowa, skomplikowana struktura gramatyczna, leksykon, fonetika i wyrazistość sprawiają że Gruziński jest bogatym i jeden z trudnych językiem do nauczenia się. Chociaż z perspektywy Gruzinki która się nauczyła (i do dziś się uczy) takiego trudnego języka jak polski, powiedziałabym że wszystko jest do pokonania.
