„Jestem Gruzinem, a więc jestem Europejczykiem.”

Często spotykane pytanie brzmi: czy Gruzja leży w Europie? Tak i nie! Kuchnia gruzińska obejmuje wpływy z Persji i Bliskiego Wschodu, a ludzie są chrześcijanami. Kraj jest położony na wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego, między Rosją a Turcją. Czy zatem Gruzja leży jeszcze w Europie, czy już w Azji? Możesz osądzić to sam/a po lekturze tego artykułu. 

Możesz zwiedzić z nami wymienione w tym tekście miejsca oznaczone gwiazdką ☆

W związku z tym, że granica między Europą i Azją zawsze była umownym konstruktem politycznym, odpowiedź na to pytanie może być trudne. Czy Gruzja znajdzie się w Europie czy w Azji, zależy – oprócz geografii – od wielu aspektów, takich jak sojusze międzynarodowe, samoidentyfikacja obywateli, polityka i wpływy kulturowe. 

Zacznijmy więc od geografii. Przedstawię Wam najpopularniejsze wersje wyznaczania granic. Ale najpierw podstawy.

Położenie Gruzji – czy leży w Europie, czy w Azji?

Republika Gruzji jest niepodległym państwem z ludnością liczącą 3,7 mln mieszkańców, położonym w regionie kaukaskim. Od zachodu graniczy z Morzem Czarnym, od północy i wschodu z Rosją, od południa z Turcją i Armenią, a od południowego wschodu z Azerbejdżanem. Dwa pasma górskie tworzą naturalne bariery: Wielki Kaukaz na północy, a na południu – Mały Kaukaz.

Czy zatem Gruzja leży w Azji? Według różnych poglądów granica między Europą a Azją przebiega następująco:

Gdzie przebiega granica między Europą a Azją?

• Na głównych grzbietach Kaukazu

To podejście opiera się na najbardziej znaczącym orograficznym lub geologicznym podziale terytorium wzdłuż Wielkiego Kaukazu. Według tej wersji Kaukaz Północny znajduje się w Europie, a Kaukaz Południowy w Azji. To oznacza, że niektóre części Gruzji, na przykład Kazbegi ☆ i Tuszetia, są położone w Europie, a pozostała część w Azji.

• Wzdłuż grzbietu Małego Kaukazu

Według niektórych geografów granica przebiega wzdłuż grzbietu Małego Kaukazu. W tym przypadku Gruzja i Kaukaz Północny znajdują się na północ od linii podziału, czyli w Europie. 

• Na rzekach Rioni, Kvirila, Mtkvari (Kura)

Ta wersja, która dzieli Gruzję na dwie równe części, należy do starożytnego greckiego historyka Herodota. W tym przypadku część Tbilisi po lewej stronie rzeki (dzielnice: Didube-Czugureti, Isani-Samgori) znajduje się w Europie, a prawy brzeg (Wake-Saburtalo, Stare Tbilisi, Didgori) w Azji. 

• Na Morzu Azowskim

Zgodnie z wersją Międzynarodowej Unii Geograficznej linia między Europą a Azją przebiega na górnym biegu rzeki Ural i na południowym zachodzie biegnie przez Morze Azowskie. Według tej wersji cała Gruzja leży w Azji.

Polityka  i sojusze międzynarodowe

„Jestem Gruzinem, a więc jestem Europejczykiem”. 

To historyczne zdanie Zuraba Żwania, przewodniczącego gruzińskiego Parlamentu, wygłoszone w 1999 r. na posiedzeniu Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, po którym Zgromadzenie jednogłośnie poparło przystąpienie Gruzji do Rady Europy.

Gruzja jest semiprezydencką republiką i podąża drogą prozachodniej demokracją. Poza Radą Europy jest członkiem ONZ, WTO, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Organizacji na rzecz Demokracji i Rozwoju GAUM. Od 2014 Gruzja jest krajem stowarzyszonym z Unią Europejską, a od 2016 członkiem strefy wolnego handlu z Unią Europejską. 

Po stronie azjatyckiej Gruzja jest członkiem Azjatyckiego Banku Rozwoju, ale utrzymuje bliskie więzi wojskowe z krajami europejskimi i Stanami Zjednoczonymi. Obecnie Gruzja dąży do wstąpienia do NATO i UE poprzez reformy demokratyczne i instytucjonalne.

Kultura i samoidentyfikacja Gruzji

Historycznie Gruzja zawsze była krajem, gdzie Wschód spotyka się z Zachodem. Jedwabny Szlak, który przebiegał przez ten kraj, pozwolił nam poznawać różne smaki i kultury. Z drugiej strony, najazdy w różnych czasach ze strony Persów, Arabów, Mongołów i Osmanów pozostawiały tu swoje ślady. 

No a potem, w XIX w., nastąpiła aneksja przez Imperium Rosyjskie, a następnie ZSRR.

Mimo wszystko Gruzja potrafiła zachować swoją tożsamość. 

Gruzja od IV wieku jest krajem chrześcijańskim. W Gruzji dominuje tzw. Autokefaliczny kościół prawosławny, choć według konstytucji gruzińskiej nie ma oficjalnej religii, a państwo uznaje wolność wiary i wyznania.

Ogólnie cały Kaukaz jest bardzo specyficznym i zróżnicowanym regionem. Tak jak wszystkie inne narody kaukaskie, Gruzini też nie pasują do żadnej z zaznaczonych kategorii, do Azji czy Europy. Język gruziński nie jest ani semicki, ani indoeuropejski, ani turkijski. Razem z trzema mniejszymi językami tworzy własną rodzinę językową – języki kartwelskie.

Podsumowując:  ja,  jak i inni Gruzini, kulturowo identyfikujemy się jako Europejczycy, ale nasza kultura zawiera też dużo wpływów azjatyckiej tożsamości. Gruziński handel, muzyka, architektura i jedzenie noszą ślady azjatyckiego pochodzenia. 

Co o tym myślicie?

Czy Gruzja jest europejskim krajem?

Napiszcie w komentarzu!