Wrzeszcząc, upiorne postacie paradują ulicami, niektóre niosą bicze, inne balony. Rozsmarowują brud na twarzach tych, których spotykają. Ale nie waż się ich denerwować: Potem kradną ci kurczaki, przeklinają cię lub porywają twoją córkę. To jest święto Berikaoba, który kiedyś witał wiosnę w całej Gruzji, a obecnie obchodzony jest tylko w jednej wiosce w Kachetii.
W Tbilisi pomnik świadczy o drugiej stronie tego festiwalu, radosnej, lekkiej. Nie daleko słynnego teatru lalek Rezo Gabriadze znajdziesz rzeźbę żywiołowych tancerzy, zastygłych w kręgu. Każdy uśmiechnięty, żywiołowy tancerz jest inny, a razem stanowią hołd dla starożytnego zwyczaju Berikaoba.
W tym artykule przedstawiamy Wam, co właściwie obchodzi się podczas tego święta, jaka jest jego historia.
Jeśli doczytacie do końca, dowiecie się również, jak sami możecie brać w nim udział!
Nad czym polega Berikaoba?
Berikaoba to jest „dzień Berików”. Bericy to przebierańcy, którzy dzikim krzykiem i występem ogłaszają nadejście wiosny do wsi. Mieszkańcy wierzą, że należy przywitać Berikom z darem –zazwyczaj obdarowują chlebem, jajkami i winem – bo to jest symbolizacja powitanie wiosennej płodności i szczęścia w ciągu roku.
Co roku odbywa się w ostatnią niedzielę przed wielkim postem. Sama data już wskazuje na to, że tradycje wielkanocne chrześcijańskie i pogańskie od dawna są blisko powiązane. Też przebieranie się przypomina karnawał, a bród smarowany na twarz można porównać do rytuału w Środę Popielcową.
Tradycja 8000 lat starsza
Ta tradycja ma korzenie w dawnych czasach, przepuszcza się, że wtedy, kiedy Gruzini zaczęli uprawiać kulturę rolną co według historyków mogło być więcej niż 8000 lat temu.
W artykule fotoreporterki Melanie Hamilton, która uczestniczyła w Berikaobie roku, czytamy:
"Gang zamaskowanych postaci przyszedł na główną ulicę Didi Czailuri tuż przed 11 rano w marcowy poranek. Ubrudzeni błotem, krzyczący i uzbrojeni w bicze, wprowadzili chaos na wąskie uliczki tej skądinąd sennej wioski …"
Festiwal Berikaoba składa się z performansu Berików, części kulinarnej, a także czidaoba ჭიდაობა – gruzińskich zapasach, wykonywane głównie przez młodych chłopaków, gdzie główną nagrodę jest baran.
Tego dnia mieszkańcy Czailuri pieką kadę ქადა – lekko chrupiący, maślany, słodki chleb, który jest charakterystyczną potrawą tego regionu. Goście mogą spróbować także lokalne wino I uczestniczyć w gotowaniu czurczcheli ჩურჩხელა – takiej gruzińskiej słodyczy z orzechów i syropu z winogrona.
Obrzucanie się błotem jest bezczelnym przypomnieniem, że Berikaoba to święty dzień. Aby go uświęcić, nie wolno się marszczyć ani z błotnistą twarzą ani bez.
Bericy chronią wioskę – Arab i panna młoda
Jest taka gra fabularna, którą tradycyjnie wykonali Bericy. Fabuła jest prosta, ale przesiąknięta także pogańską i polityczną alegorią: Gruziński pan młody przed ołtarzem zostaje zamordowany przez Araba – przywołującego najeźdźców, których Gruzja znosiła przez wieki, w tym z Bliskiego Wschodu – który kradnie mu pannę młodą i, symbolicznie, płodność. Bericy ożywiają pana młodego, aby mógł odzyskać swoją pannę młodą, przywracając tym samym płodność w wiosce.
Berikaoba dziś na wsi w Kachetii
Tradycja berikaoby została w 2013 roku wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego Gruzji – może jako jeden krok do ocalenia prawie zapomnianej tradycji.
Kiedyś Berikaoba była obchodzona w całej Gruzji, ale teraz zachowała się tylko w kilku wioskach Kachetii. Jedną taką jest Didi Czailuri, gdzie dzięki wielkim staraniom miejscowej ludności tradycja nie zaginęła i do dziś starzy i młodzi z wielką radością oczekują święto.
To że akurat w Czailuri do dziś tradycja żyje i, co więcej, jest festiwalem przyjaznym dla gości z poza wsi, jest zasługą m. in. Pani Eki Weszapidze, nauczycielką historii we wiosce. „Nie tylko dzięki mnie mamy u nas Berikaoba. To jest święto nas wszystkich”, mówi pani, która jednak z sukcesem starała się nadać festiwalowi twarz.
Kiedyś wierzono, że jeśli Berika przyjdzie do twojego domu, a ty nie przywitasz go odpowiednio, on przeklnie twoją rodzinę. Aż do XX wieku tradycyjne przedstawienia na Berikaoba również zawierały drewniane fallusy i inne erotyczne tematy, jawnie seksualne zachowanie, na wystawie które było związane z nadziejami uczestników na płodną wiosnę. Teraz mieszkańcy starają się uczynić festiwal bardziej przyjaznym dla rodzin.
Bierz udział w Berikaoba 2023!
Wybieramy się w tym roku do Didi Czailuri i bierzemy udział w Berikaoba na żywo. Będziemy sami robić czurczchelę i kadę i oczywiście będziemy witać procesje berików na ulicy! A co najlepsze: Możesz jechać z nami!
Kiedy: 26.02.2023, wyjazd z Tbilisi 9:00
Gdzie: Didi Czailuri; spotkanie i wyjazd z Tbilisi przy restauracji „Machakhela” (Ovanes Tumaniani St. 23), przed dużym znakiem „I Love Tbilisi”
W programie:
- Komfortowy transport z Tbilisi do Didi Czailuri i spowrotem
- Przewodnicy polsko- angielsko- i niemieckojęzyczni
- Program festiwalu z procesją berików i zapasami gruzińskimi
- Małe warsztaty kulinarne z robieniem czurczcheli i kady
- Degustacja lokalnego wina
- Zwiedzanie twierdzy Czailuri (Niachura)
Czas trwania: 8-9 godzin
Ile kosztuje: 35 Euro od osoby
Wolne miejsca: 16
Nie ma na co czekać – taka okazja jest tylko raz w roku!
Zarezerwuj już twoje miejsce na wycieczkę na Berikaoba
[wpforms id="1681" title="false"]Czy już kiedyś widzieliście takie święto? Czy przypomina Wam inne, europejskie czy nawet amerykańskie tradycje? Czekamy na Wasze komentarze! :)
